Johannesburg – Verward rijden we tijdens het spitsuur door wat een familiaire omgeving zou moeten zijn. Alles is er desoriënterend veranderd. Het geeft ons een gevoel voortdurend abuis te zijn, dat onze wijd opengesperde ogen ons continue voor de gek houden, een droom die nog net geen nachtmerrie is. Nieuwe fabrieken, kantoren en winkelcentra, vliegen aan ons voorbij. Ommuurde clusters van snel gebouwde, kleine identieke huisjes – Town House Complexs – voor wie er maar wil wonen. Nergens een boom, een struik of blaadje groen te bekennen. Wel zie ik op elk dak een zonnepaneeltje met een geiser staan, bingo.
Ik denk; aha, dit is een goed ding, iedereen warm water, als er tenminste water is en op het dak kun je eitjes bakken, dus dat komt helemaal goed. Bij nader onderzoek met mensen die ook zo’n ding op het dak hebben – Spaans product – blijkt dit echter niet helemaal tevredenstellend te zijn. Het systeem is een Chinees product en door lokale installateurs geplaatst. De eerste klachten komen binnen, de kunststof koppelingen worden na korte tijd helaas door de zon aangetast. Onderhoud is hier altijd een teer punt.
Als we aankomen, op iets wat je met een boerderij zonder vee of landbouw kunt vergelijken, maakt het zelfgebouwde aggregaat met dubbele uitlaat een oorverdovend kabaal. Een bepaalde traagheid is hier aan de orde en als ik dacht dat het tempo in Kaapstad laag lag, is het hier nog een paar tandjes lager. Er is helaas geen elektriciteit, de kabels zijn volgens zeggen opgegraven en het koper gestolen. Het zal even duren.
Wij worden naar onze comfortabele logeerkamer verwezen, waar het bed volgens mij veel beter met het hoofdeind tegen de muur kon staan, in plaats van tegen de betraliede raampartij, die wij, volgens Theard’s motto ‘never-nooit-zonder-frisse-lucht’ – muggen of niet – beslist open zullen gooien.
Op het grondstuk, zo’n 2.5 hectare, is een zogenaamd ‘bore hole’, een boorgat waaruit grondwater opgepompt wordt, maar ja, zonder elektriciteit gaat dat even niet optimaal. Het aggregaat voldoet niet en de pomp is weg voor reparatie. Allemaal dingen waarbij mijn technische kennis te kort schiet.
Over aggregaat gesproken, het massale Johannesburg General ziekenhuis heeft volgens Dr. Varney, afdeling kindergeneeskunde, ook een aggregaat. Tijdens het zogenaamde ‘load shedding’ – uitsmeren van elektriciteit – liet het aggregaat het afweten omdat een rekening niet betaald was, terwijl er 18 pasgeboren kindjes in intensive care voor hun leven vochten. Er moest naar andere ziekenhuizen gebeld worden in de hoop dat ze daar met alle toeters en bellen ondergebracht konden worden. De kindjes werden in ijltempo naar diverse ziekenhuizen geëvacueerd. Ze zullen maar net met je nieuwe heup bezig zijn, je viervoudige omleiding of je nieuwe neus.
Eigen badkamer met toilet, bad, douche en de beste handdoeken uit de linnenkast voor ons hoor, maar geen water. In plaats daarvan staat er een volle emmer zwembadwater naast de wc. Het zwembad zal in de komende dagen onze redding zijn. ‘Meid dat komt in Spanje ook voor’ zegt m’n schoonzus. Oh geweldig, er is aan rode wijn gedacht en Johnnie schenkt enthousiast een groot glas ijskoude Merlot in, tot aan de rand toe vol, niet van dat benauwde. Wat raar, ik moet ineens aan de Gehoorzaal denken. Zalig, eerst even nippen anders gaat het er overheen, echt, ik kan er best aan wennen.
Fris gedronken en te weinig gegeten helpt de mens om overal gelaten over te denken. (Als iemand die toch nog aan het einde van haar leven vergiftigd is) Ergens hebben we nog een zakje nootjes verstopt want ondertussen heb ik zo’n honger dat ik actief over boerenkool met worst na ga denken. Dat is vast een goed teken, maar in dit geval is het beter om even rustig te blijven zitten, doorademen.
Met de behulp van het aggregaat wordt onze overheerlijke, kruidige maaltijd door chef de cuisine Rose, de vrouw des huizes, in de magnetron opgewarmd. Het is een gul bord vol en ik denk, mens dit kan ik nooit op, maar het was zo verrekte lekker dat ik het wel af had willen likken. Theard heeft het glimlachend gedaan, mag bij familie, dat staat extra dankbaar. We krijgen een fles ijskoud, gefilterd drinkwater mee naar bed, dat is wat anders dan een warme kruik, en een tube muggenzalf. En smeer jezelf maar vol, want die krengen zijn genadeloos op je bloed uit. In de hor zitten een paar gaten, net alsof het wild met een mes bewerkt is. Een nerveuze vogel piept steeds venijnig waarschuwend het donkerte in. Er zit een overduidelijk kogelgat in het keukenraam, was al lang.
De volgende morgen ben ik een hele tijd onvindbaar. Ik slof langzaam, stop bij alles wat ik zie, vandaar dat niemand met me mee wil, beloop het hele grondstuk langs de omheining. Een die uit meerdere afrasteringen bestaat, de binnenste met schrikdraad. Ik probeer maar niet of er stroom op staat want het is in Kaapstad bij het eroverheen fotograferen misgegaan, was ook totaal mislukt die foto hoor. De ruimte en de kleine en grote geluiden, geven me weer het oude Afrika gevoel. Het gevoel dat je met je meedraagt, als hete brei door je aderen stromend. De hitte dringt door tot op het bot, het licht snakt naar een zonnebril.
De hele dag door koeren de tortelduifjes en het mannetje maakt zijn vrouwtje ondanks, of misschien juist door de warmte, aanstellerig het hof. Allemaal zijn ze aan het eten, maar hij slooft zich uit met zijn opgekropte salsa. Zwaluwen scheren kort over de droge, gebarsten grond om de uitvliegende mieren te vangen. Te snel zijn ze, maar ik leg ze vast als ze naast elkaar op het hek gaan zitten. Zijn zij misschien ook aan het overwinteren, gevlucht voor kille grijze luchten?
Het huis van donkere steentjes ligt op een heuvel, met aan de achterkant uitzicht op de vallei, waar een grote groep mensen zich informeel met allerlei vreemd samengestelde hutten gevestigd hebben. Ook Zuid-Afrika heeft vluchtelingen. Ze komen op zoek naar goud en geluk vanuit Angola, Congo, Malawi, Zambia, Nigeria en Zimbabwe, elk met hun eigen taal en cultuur. Aan de rand van de weg die erlangs loopt zijn waterkranen geplaatst. Bewoners die wat verder van de straat af wonen, moeten er nogal ver voor lopen. Vele kliko’s zijn verdwenen, want het is handig om daar het water in te vervoeren, desnoods neem je rechtopstaand een lekker bad.
Een handige entrepreneur heeft een gat in de markt ontdekt en palen met plateau’s gemaakt, waarop je nu buiten je hek de volle vuilniszakken kunt leggen zodat de zwerfhonden er niet bij kunnen en er een zootje van maken. A propos entrepreneurs, die komen tegenwoordig niet in aanmerking voor een hypotheek. Alleen zij die een loonstrookje kunnen laten zien. Men kan zich voorstellen wat dit met de huizenmarkt doet.
Voor een barbecue, wat ze hier een braai noemen, is niet veel nodig. Die vleis word gebraai. (Nee, hulle skryf dit nie met dee tee nie) Het buiten eten is nog steeds erg gewild, maar vandaag met een bedompt gevoel. Een verwarmd wollenhoed gevoel, gevoerd met plastic en een loden rand. Maar dan begint het toch flink te rommelen boven ons en maakt een enorme wolkbreuk een zalig einde aan de hitte en droogte, als er regentonnen waren geweest, had men heel wat op kunnen vangen. Vreemd genoeg komt er uit de kraan nog steeds niets.
De volgende morgen ga ik weer het land op waar overal dankbaar de veldbloemetjes uiterst bescheiden alles ongemerkt versieren. Het doet me denken aan Danie, die wij in de buurt van Tswane (Pretoria) ontmoeten. Danie komt oorspronkelijk uit de buurt van Oudshoorn, een vreemde waar je zo eigen mee bent. Als hij van zijn jeugd in de Kalahariwoestijn vertelt, komt mijn verhaal over de regen ontroerend in zijn ogen tot leven. Mensen die daar wonen, zien anders. Ze groeien op met keihard werken, taaiheid en volharding, tegenover het nastreven van persoonlijk gewin en het nemen van risico’s in de steden.
Hij begrijpt als geen ander dat als je bijzondere bloemetjes en plantjes wilt zien groeien, je diep moet knielen, stil en dicht bij de aarde moet zijn. Zeven jaar lang had het niet geregend – onvoorstelbaar – hij was zes jaar toen de hagel en regen in een donderstorm heftig op het dak neer kwam. Het knaapje was zo bang dat hij zich onder het bed verstopte. 
Ik vond destijds vier maanden zonder regen al waanzinnig lang. Ik had mijn zoontje op mijn arm en staarde naar de knalblauwe lucht en was het zo zat. Hij had de neiging met een wattenbolletje in zijn hand op zijn duim te zuigen en noemde het een nana. Neuriënd haalde hij het watje onder zijn neus door, met het begeleidende na-na-na-geluid. Verbaasd wees hij naar een heel klein wolkje en zei: ‘mama kijk, ….nana, nana’ Ik zou mijn zoontje niet meer op mijn arm kunnen dragen, maar gelukkig gaat het weer goed met hem.
Ouders met kinderen in het buitenland, zullen het wel kunnen begrijpen dat het niet altijd meevalt en de afstanden op een moment van een crisis, altijd veel te groot zijn.
Theard verontschuldigd zich voor zijn familie en het ongemak, maar dat hoeft hij heus niet te doen, het is zelfs goed dat niet alles vanzelf gaat, niet alles perfect is en je je moet behelpen. Als je niets verwacht, kun je ook niet teleurgesteld zijn. En waar gaat het uiteindelijk om? Drie dagen, waarin we heerlijk bij kunnen praten en trots de oude familiefoto’s kunnen bekijken, uit een tijd waar ze nog donker haar hadden, de lange damesbroek in de mode kwam.
De ventilator geeft verkoelend aan dat er weer elektriciteit is en de gerepareerde pomp wordt afgeleverd. Het valt dus best mee. Vanuit 57 meter diepte komt het bronwater langs de rotsige grond omhoog en proeven we het koele, glasheldere, zuiverste water, waaraan niets toegevoegd hoeft te worden.
Simone
