Schrijf je graag? En ben je tussen 14 en 18 jaar? Schrijf dan mee met de schrijfwedstrijd voor de Frits de Zwerverprijs 2015. In de week van 24 november geven Stichting IJsselacademie Kampen en het Frits de Zwerver Fonds het startsein voor de vijftiende en laatste editie. Jonge schrijvers die op school zitten of wonen in het gemeentelijk samenwerkingsverband Regio IJssel-Vecht kunnen tot eind januari 2015 hun schrijftalent beproeven op een van de volgende thema’s: Persoonsbewijs, Goed of fout, Helden, Kind in oorlogstijd en Onderduiken, besluit met gevolgen.
Nadere uitleg thema’s:
Persoonsbewijs
Een van de meest ingrijpende beslissingen in de bezettingstijd was de invoering van het persoonsbewijs. Alle Nederlanders ouder dan 14 jaar moesten zich met dit bewijs kunnen legitimeren. Het bevatte een pasfoto en vingerafdruk van de houder. Joodse landgenoten kregen een J op hun kaart gestempeld. Het door Nederlanders(!) ontworpen persoonsbewijs was voor de bezetter een vernuftig middel om mensen te kunnen controleren. Het verzet deed er daarom alles aan om nog niet uitgereikte, lege persoonsbewijzen in handen te krijgen, en gebruikte kaarten te vervalsen. Misdadig gebruik door de bezetter werd zo gedeeltelijk te niet gedaan om mensen te redden. Gelukkig kon zo’n persoonsbewijs niets onthullen over iemands ware identiteit!
Goed of fout
De begrippen goed en fout krijgen in oorlogs-/bezettingstijd een andere lading dan wanneer er vrede heerst. Wat is goed, wat fout? Wie was te vertrouwen, voor wie moest je oppassen? Welke dilemma’s deden zich voor? Een voorbeeld: was het fout om op je post te blijven als leraar of museumdirecteur, als burgemeester of als dirigent? Je kon zo mensen helpen, maar hielp je de vijand juist niet meer? En kon je je vergissen in goed/fout? Na de Bevrijding kon je voor verrassingen komen te staan…
Helden
Hierbij kun je denken aan grote helden die gevangenen bevrijdden of overvallen pleegden en als gevolg daarvan voor het vuurpeloton stierven, of in een concentratiekamp. Maar er waren ook heel veel ‘kleine’ helden die illegale blaadjes rondbrachten, onderduikers in huis namen, joden verstopten. Mensen die daar later niet over opschepten en er ook niet voor werden gedecoreerd. Want ze vonden het gewoon. Gewone helden dus.
Kind in oorlogstijd
Kinderen beginnen geen oorlogen. Kinderen worden in een oorlog betrokken, tegen wil en dank. Ze zijn kwetsbaar en vaak slachtoffer, maar kunnen ook een enorme kracht ontwikkelen en veel betekenen voor hun omgeving. In de Tweede Wereldoorlog stierven veel kinderen; bijvoorbeeld door bombardementen, doordat ze vermoord werden omdat ze joods waren of omdat er niet genoeg eten was. Maar meer kinderen bleven in leven. Hoe overleefden ze de tijd van bezetting en onderdrukking en hoe beleefden ze die jaren? Hoe ging het op school en thuis? Hoe beleefden ze honger, ellende en dood? Hoe ervoeren ze verzet en collaboratie? Hoe bepalend waren hun omgeving en de activiteiten van de volwassenen rondom hen? En kún je wel kind blijven in de oorlog?
Onderduiken, besluit met gevolgen
Onderduiken deed je niet zomaar. Alles achterlaten, jezelf onvindbaar maken. Waarom? Omdat je joods was, niet wilde werken in Duitsland? Openlijk kritiek had geuit op de bezetter? Omdat je verzetsdaden had gepleegd en in de gaten was gelopen? En wie hielpen je dan? Wie had het lef alles op het spel te zetten en een onderduiker in huis te nemen. Of zelfs meer dan een? Onderduiken had grote gevolgen voor alle betrokkenen.
Onder de schuilnaam Frits de Zwerver opereerde verzetsstrijder ds. Frederik (Frits) Slomp, die in de bezettingstijd predikant was in Heemse-Hardenberg. Hij gaf daar de aanzet voor de oprichting van de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers (LO). In 2000 is het Frits de Zwerver Fonds opgericht met het doel de belangstelling voor de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog, speciaal bij jongeren, levend te houden. Dit jaar werd de eerste prijs in de competitie gewonnen door Else van der Steeg uit Zwolle.
Voor de beste inzendingen worden drie prijzen beschikbaar gesteld, van € 300, € 200 en € 100. De prijzen worden uitgereikt op 24 april 2015 in het gemeentehuis van Hardenberg. De jury bestaat uit dr. J. Slomp (voorzitter), drs. J. Hagedoorn (historicus), J.J. Janssen (wethouder gemeente Hardenberg), W.L. Zijlstra (neerlandicus) en drs. Js. Mooijweer (historicus, Stichting IJsselacademie).
Sluitingsdatum voor de wedstrijd is 31 januari 2015. Je kunt het wedstrijdreglement en deelnameformulier opvragen bij de IJsselacademie, 038 331 52 35,
jv*********@ij************.nl
of downloaden op www.ijsselacademie.nl.
