Themabijeenkomst o.l.v. kandidaat-lijsttrekker Ganzevoort
Donderdagavond vijf februari werd er aan de IJsselkade gedebatteerd over de thema’s politiek en religie. Nee, beter gezegd vormden die twee onderwerpen samen hèt thema van de avond. Wat hebben politiek en religie met elkaar te maken? Hoe moet je ermee omgaan? Ruard Ganzevoort, lid van de Eerste Kamer voor GroenLinks, leidde het thema uitgebreid in. Daarna volgde een dialoog met de zaal. De standpunten van GroenLinks kwamen, uiteraard, veelvuldig aan bod. Gevoed met veel stof tot nadenken vertrok iedereen na de avond huiswaarts.
De avond was georganiseerd op salonboot De Veerman en was vrij toegankelijk, ook voor niet-leden van de partij. Zo’n vijftig mensen kwamen erop af, wat niet slecht was gezien een gelijktijdige “concurrerende” publieksbijeenkomst op het Stadhuis. De bespreking aldaar over de toekomst van het Stadspark (zie dit verslag) zou juist (lokale) partijleden van GroenLinks kunnen aantrekken. Over de opkomst was Elviera Weelink van GroenLinks tevreden: ”Mooi dat zoveel mensen hierover met elkaar in gesprek wilden”. Wat zoeken gelovige mensen bij GroenLinks? Zouden GroenLinks’ers wel naar een kerk of moskee gaan? Die vragen komen misschien op als je denkt aan de confessionele politiek en een politieke partij als GroenLinks. Het thema Politiek en religie voert echter veel verder. Terrorisme in het Midden-Oosten of aanslagen zoals in Parijs lijken religieus geïnspireerd te zijn. Hoe moet de politiek daarop reageren?
Theoloog en prominent partijlid Ruard Ganzevoort leidt de discussie in. Hij onderscheidt drie drijfveren om politiek te bedrijven: macht, idealen en/of belangenbehartiging. Macht zoeken en spelen met die macht is de meest banale vorm van politiek. Politiek met als doel belangenbehartiging is ook nog te plat. Vanuit idealen politiek bedrijven ligt heel dicht bij spiritualiteit. “Daadkrachtig dromen en de droom dichterbij brengen. Daar komen politiek en religie bij elkaar”, volgens Ganzevoort. In politieke discussies gaat het dan niet om wat haalbaar is, maar om de vraag waar je naar toe wilt. Wat inspireert ons als we de wereld anders willen? Politiek en religie zijn allebei bezig met die vragen – als je politiek niet op laat houden bij strijd om macht of belangenbehartiging. Op de vraag waarom Ganzevoort kiest voor een seculiere partij, antwoordt hij: ”Ik vind het vreemd om me voor mijn politieke werk te verenigen op religie, want dat zegt nog niet dat we het politiek eens zijn. Ik wil politiek bedrijven met mensen die mijn politieke geestverwanten zijn.” In dat geval komt Ganzevoort bij GroenLinks uit waar, in zijn woorden, ‘groen’ denken of compassie de kern is: denken in samenhang of ecologisch denken. ”Het gaat altijd om jou in die samenhang met anderen en met de wereld. Dat zou je kunnen typeren als de eigen spiritualiteit van GroenLinks”.
Religie is lastig en kan schuren, bijvoorbeeld in discussie rond radicalisering en religieus geïnspireerd geweld. De scheiding van kerk en staat noemt Ganzevoort tegelijk helder en lastig. We verbannen religie snel naar het privédomein. “Religie is als een geslachtsdeel: je mag het hebben, je mag er iets mee doen, maar je laat het niet aan iedereen zien.” Eerlijker is het om te erkennen dat levensbeschouwing ieder van ons vormt. De vraag is dan hoe je daarmee omgaat in een samenleving met toenemende secularisatie en pluriformiteit? In sommige landen is de scheiding van kerk en staat uitgewerkt als een totale scheiding of als exclusieve neutraliteit. Nederland kent een zogenaamde inclusieve neutraliteit. De overheid heeft geen religieuze voorkeur. Iedereen mag zich op grond van geloof organiseren en daar openlijk voor uitkomen, op enkele uitzonderingen na zoals rechters. Dat is een groep die in hun beroep onpersoonlijk en onpartijdig moeten zijn.
Onze tijd kent her en der groepen van extreme fundamentalisten. Is er sprake van religieus geweld? Ganzevoort stelt zich die vraag als krantenlezer, maar ook als politicus en als wetenschapper. Het antwoord vanuit die drie rollen is volgens Ganzevoort niet gelijk. “Het is kwaadaardigheid”, vervolgt hij, “dat je met geweld een punt wilt scoren. Ik probeer te begrijpen wat mensen drijft om zo te radicaliseren. Ik noem het kwaadaardigheid, maar ik besef tegelijk dat ook deze mensen een droom hebben van een andere en betere wereld.” Religie speelt overduidelijk een rol in diverse wereldwijde conflicten en daarover blijven discussiëren leidt tot niets. Er moet gekeken worden naar onderliggende patronen. “Als je de wereld beter wilt maken, moet je consequent blijven aangeven waar het schuurt, waar het spannend wordt en waar mensen elkaar de vrijheid benemen. Radicalisering vraagt om dialoog. En dat is nooit vrijblijvend.” Met die woorden sluit Ganzevoort zijn betoog af. De aanwezigen hebben genoeg stof aangereikt gekregen om te overdenken en/of over na te praten, bijvoorbeeld zondags tussen de twee kerkdiensten in.
Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met Nieke Jansen, fractievoorzitter van GroenLinks in de gemeenteraad van Kampen.
