Door Alex de Jong @ Attest Communicatie
De boeren op Kampereiland, die allemaal grond pachten van de gemeente Kampen, klagen al jaren steen en been. Hun bedrijfsvoering wordt ernstig belemmerd door de huidige vorm van pacht, waarbij fikse prijsstijgingen steeds opnieuw voor grote problemen zorgen. Daarom komt de gemeente Kampen nu met een erfpachtplan met stabiele pachtprijzen. Het voorstel van het college van B&W gaat de gemeente jaarlijks wel flink wat geld kosten.
Het plan biedt de boeren meer (inkomens)zekerheid, maar ook betere vooruitzichten bij bedrijfsbeëindiging. Tevens maakt het de zogenoemde ‘grondmobiliteit’ makkelijker.
Boeren onder druk
In de afgelopen jaren is de economische en financiële positie van de melkveehouderij op het Kampereiland fors onder druk komen te staan. Tegelijkertijd nam eind 2016 de onrust onder de pachters toe als gevolg van de aangekondigde pachtprijsverhoging. Op basis van het pachtprijzenbesluit steeg de pachtprijs in 2015 met 13% en in 2016 met 22%. Toen er in 2017 opnieuw een stijging in de pachtprijs werd aangekondigd, was dit voor de boeren die toen ook te maken hadden met een lage melkprijs, aanleiding om te protesteren. ‘Niet voor niets stonden er 2,5 jaar geleden daarom allemaal tractoren op de stoep van het gemeentehuis’, aldus wethouder Meijering. ‘De boeren vroegen daarmee aandacht voor hun zeer nijpende situatie.’ Begrijpelijk, zo liet hij op het persmoment weten. ‘Gemiddeld zijn de boerenbedrijven op Kampereiland 37 hectare groot. Als je van het ene op het andere jaar soms wel 400 euro per hectare meer aan pacht moet betalen, dan snapt een ieder dat zoiets voor de boeren niet erg prettig werkt’, aldus Meijering met gevoel voor understatement. Voor veel pachters op het Kampereiland begonnen dan ook serieuze liquiditeitsproblemen te ontstaan. Dit vormde de aanleiding voor de Stadserven (beheerder van de gronden) om te onderzoeken hoe dit anders kan op Kampereiland.
Pacht belemmert groei
Het onderzoek toonde aan dat de agrarische bedrijven op Kampereiland zeer sterk afhankelijk zijn van reguliere pacht. Een groot nadeel daarvan is dat pachters hun rechten bij bedrijfsbeëindiging moeilijk kunnen overdragen of kunnen verzilveren. Ook het opbouwen van een pensioenvoorziening is nadeliger in vergelijking met bedrijven die grond in eigendom hebben en zo wél profiteren van de grondwaardestijging. Dit was voor De Stadserven, die namens gemeente Kampen het Kampereiland beheert, aanleiding om een nieuwe beleidsvisie op te stellen.
De maatregelen houden kort samengevat in:
1. Onderlinge pachtoverdracht blijft mogelijk.
2. Pachters die graag willen investeren in grond maar daar niet direct financiële middelen voor hebben, wordt een ingroeimodel geboden. De Stadserven koopt de pachtrechten dan op van de zittende pachter om ze vervolgens ‘door te geven’ aan de nieuwe erfpachter. Deze hoeft niet gelijk de koopprijs van de erfpacht te voldoen, want dat kan in termijnen. Speciaal voor bedrijfsopvolging door jonge boeren wordt dit ingroeimodel, in combinatie met de inkoopfaciliteit van de Stadserven, ook aangeboden bij ‘normale’ bedrijfsoverdrachten tussen ouder en kind.
3. Om een actief structuurbeleid mogelijk te maken, is het nodig dat pachtbeleid wordt verbreed door de introductie van erfpacht (naast reguliere pacht). Er komt dus een gemengd pachtsysteem, waarbij gronden naar keuze van de individuele boer via reguliere pacht of als erfpacht kunnen worden uitgegeven. Pachters kunnen vrijwillig en kosteloos hun pachtrecht omzetten in een erfpachtrecht. Met balansversterking en vermogensopbouw voor de lange termijn, draagt erfpacht bij aan pensioenopbouw voor de pachter. Ook wordt zo de positie versterkt van verpachters die willen investeren.
4. Naast deze maatregelen wil de Stadserven pachters ondersteunen die denken aan verbreding, verduurzaming en bedrijfsopvolging. Door hen bijvoorbeeld op deze terreinen te helpen bij het vinden van subsidies kan de Stadserven hen faciliteren in hun bedrijfsontwikkeling.
De herziene Beleidsvisie wordt door het College ter besluitvorming voorgelegd aan de gemeenteraad. Wethouder Meijering: ‘De gemeente Kampen ontving eerder jaarlijks tussen de 1,6 en 2,4 miljoen euro dividend van Stadserven. Dat zal nu, doordat boeren voor erfpacht gaan kiezen, beduidend minder worden.’ Er wordt rekening gehouden met een daling van circa 2,5 ton aan dividend; geld dat normaliter in de pot ‘algemene middelen’ verdween. Hoe dat gat weer gedicht ‘moet’ worden is onbekend.
