Door Alex de Jong @ Attest Communicatie
KAMPEN – De kosten voor specialistische jeugdhulp in de gemeente Kampen nemen schrikbarende vormen aan. Het jaarbudget, eerder begroot op 12 miljoen euro, zal naar alle waarschijnlijkheid ruim boven de 14,3 miljoen uitkomen. Dat is een overschrijding van meer dan 2,3 miljoen euro, zo blijkt uit een ‘brandbrief’ van B&W aan de gemeenteraad.
Eind december 2018 werd, op basis van de cijfers van het derde kwartaal van 2018, nog rekening gehouden met een budgetoverschrijding van circa zeven ton. Dat was nog redelijk binnen de lijntjes. In 2017 bedroegen de kosten 13 miljoen. Zeven ton overschrijding was weliswaar meer dan de voor 2018 begrote 12 miljoen euro, maar zat nog wel binnen de kaders van het jaar daarvoor. In 2017 werd namelijk op een paar euro’s na, 13 miljoen euro voor specialistische jeugdzorg betaald. Met andere woorden: die zeven ton leek nog acceptabel; zeker als je bedenkt dat de kosten, alleen al door indexering, jaarlijks stijgen. Inmiddels weet B&W beter. De laatste cijfers waren verontrustend. ‘Wij verwachten dat de totale uitgaven voor jeugdhulp in 2018 zullen uitkomen op ongeveer 14,3 miljoen euro. Dat is dus een tekort van 2,3 miljoen euro ten opzichte van de begroting.’ Kortom: geen besparing ten opzichte van het voorgaande jaar van één miljoen euro, maar zelfs een stijging van 1,3 miljoen euro ten opzichte van het budget van 2017. Waar ging het mis?
Verklaring
B&W verklaart de overschrijding vooral door te wijzen op landelijke cijfers: ‘Landelijk is in 2017 totaal 18,9% meer uitgegeven voor de jeugd dan begroot (totale netto-uitgaven waren landelijk 605 miljoen euro) en jaarlijks blijven de kosten stijgen. De rapportage van het vierde kwartaal laat voor de Regio IJsselland over 2018 een kostenstijging van ongeveer 7,5% zien. Voor de gemeente Kampen laten deze cijfers een tekort zien van circa 2,2 miljoen euro. Dat is 1,2 miljoen euro meer ten opzichte van de uitgaven in 2017 (dus een stijging van 9,9%).’ Niet alleen werd de ‘taakstelling’ om 1 miljoen euro te besparen ten opzichte van 2017, dus niet behaald; de kosten stegen ook nog eens meer dan het landelijke en regionale gemiddelde.
Het college heeft wel een aantal verklaringen voor deze grote kostenstijging: ‘We zien een stijging in jeugdzorgkosten voor de hele regio. Dit geldt voor de gemeente Kampen en voor nagenoeg alle gemeenten in de regio IJsselland. Echter de stijging voor gemeente Kampen is hoger dan de gemiddelde stijging van de regio.’ Daarnaast zijn ook de tarieven in 2018 hoger dan in 2017. Echter: ‘De jeugdzorgkosten zijn harder gestegen dan alleen door de indexering van drie procent’, aldus B&W in de informatienota. Grootste boosdoener: ‘De gemiddelde prijs per cliënt stijgt ieder jaar.’ Dit is deels te wijten aan het feit dat cliënten langer ‘in zorg blijven’ dan voorgaande jaren. ‘Als de instroom groter is dan de uitstroom, groeit de populatie cliënten en daarmee ook de kosten’, stelt het college droogjes vast. Volgens cijfers blijft maar liefst 61% van de totale populatie in de regio meerdere jaren ‘in zorg’. In 2018 waren er in de gemeente Kampen maar liefst 374 cliënten die sinds 2015 zorg ontvangen. De totale kosten van deze groep komt neer op ruim 4 miljoen euro. ‘Deze ontwikkeling vraagt aandacht en wordt onderwerp van gesprek met zorgaanbieders.’
Vreemd declaratiegedrag
Had het college van B&W deze budgetoverschrijding niet eerder kunnen zien aankomen? Nee, stellen ze. Dat er pas zo laat meer helderheid over de daadwerkelijke kosten was, komt volgens het college vooral doordat zorgaanbieders erg laat hun declaraties hebben ingediend. ‘In de periode 30-10-2018 (kwartaal 3) en 12-02-2019 (kwartaal 4) is er nog ruim 1 miljoen euro gedeclareerd in de regio IJsselland voor zorg geleverd in het eerste kwartaal, ruim 1,4 miljoen euro voor zorg verleend in het tweede kwartaal en ruim 3,3 miljoen euro voor zorg in het derde kwartaal. Vooral de declaraties die voor het eerste en tweede kwartaal binnenkomen, vallen op. Deze declaraties zijn minimaal 90 dagen nadat zorg is geleverd ontvangen.’ Dit declaratiegedrag zal wat B&W betreft wel onderwerp van gesprek zijn met zorgaanbieders. B&W stelt in de nota dat het wenst dat zorgaanbieders maandelijks hun declaraties indienen ‘om te voorkomen dat we aan het eind van ieder jaar met dergelijke verrassingen te maken krijgen’. Door de wettelijke verantwoordelijkheid van de gemeente betreffende jeugdhulp (open eindregeling) is het lastig om striktere betalingstermijnen af te dwingen, zo stelt men.
‘We voeren regelmatig hele vervelende gesprekken met aanbieders over de kosten van deze zorg’, aldus wethouder Geert Meijering, die aangeeft dat ‘dit pijn gaat doen’. Het geld voor deze overschrijding komt normaliter uit de pot algemene middelen, maar die is al leeg. Deze tegenslag zal andere keuzes vergen voor de begroting van de komende jaren, zo maakte hij duidelijk. Hoe en wat, dat is vooralsnog de vraag. ‘Maar we hebben nu eenmaal geen geldboom in de achtertuin staan’, zo grapte hij. De gemeente wil desondanks wel haar verantwoordelijkheid nemen, zo stelt de wethouder. ‘We hebben het hier tenslotte niet over paperclips of auto’s. De jeugd heeft onze hulp nodig.’ Er is inmiddels hulp ingeroepen van het VNG interventieteam. Dat gaat bekijken waar de gemeente Kampen toch nog besparingen kan realiseren om de komende jaren niet opnieuw met dergelijke onaangename ‘verrassingen’ geconfronteerd te worden.
