Een door Rijkswaterstaat uitverkoren veelbelovend en effectief afvangsysteem om plastic uit rivieren te filteren, komt er niet vanwege de hoge kosten.
Het gaat om het zogeheten bubbelscherm, waarmee in 2017 een kortstondige, maar succesvolle proef is gedaan in de IJssel bij Kampen. De methode gold als een spraakmakende innovatie in strijd tegen plastic soep in de oceanen.
Kosten te hoog
Er ligt een plan om het bubbelscherm als langdurige pilot een plek te geven in de IJsselmonding. Daar heeft het ministerie van infrastructuur en waterstaat een streep door gezet omdat de kosten ervan te hoog zijn, laat de woordvoerster van staatssecretaris Stientje van Veldhoven weten aan Rivierverhalen.nl
Eerder had de provincie Overijssel zich al bereid verklaard om hiervoor flink in de buidel te tasten, door 125.000 euro toe te zeggen als mede-financier. Rijkswaterstaat zou een paar ton bijleggen. Het projectplan dat er nu ligt, loopt uiteindelijk in de miljoenen en dat vindt het ministerie van infrastructuur en waterstaat te gortig.
Extra zuur: De bedenkers van het bellenscherm wonnen in 2016 een innovatiewedstrijd van Rijkswaterstaat. Die wedstrijd was uitgeschreven om tot vernieuwende concepten te komen om rivieren plasticvrij te maken. Rijkswaterstaat noemde het ‘een spraakmakende innovatie’ en stelt nu – vijf jaar later – vast dat het bellenscherm bij nader inzien te prijzig is.
Luchtbelletjes drijven afval naar oever
Het concept draagt de naam Great Bubble Barrier. Het werkt met luchtbelletjes die via een buis op de bodem van de rivier naar boven worden geblazen. De bellenstroom zorgt voor een muur van lucht, waardoor meegevoerde plastics ter plekke naar de oever drijven. Zo kan allerlei soorten plastic vlak voor de monding van de rivier worden weggevangen, zodat het niet de zee in stroomt. Hier wordt het toegelicht op de IJssel:
Succesvolle test bij Kampen
De kortstondige test bij Kampen in 2017 was succesvol. In drie weken tijd onderschepte het scherm 80 procent van het meestromende plastic afval in de IJssel. In reactie daarop kondigden de bedenkers aan dat ze graag een permanent scherm zouden willen plaatsen in de IJssel. Daarvoor is de afgelopen jaar een lobby gevoerd. Dat resulteerde in een aanvraag bij staatssecretaris Stientje van Veldhoven van infrastructuur en waterstaat.
Vangarmen sluis Borgharen
Het bellenscherm werd gezien gezien als een kansrijk technisch hulpmiddel in de strijd tegen plastic zwerfafval. Het ministerie van infrastructuur en waterstaat heeft een actieplan om te voorkomen dat microplastics het milieu vervuilen. Het testen van vangsystemen in rivieren wordt daarin concreet genoemd.
Rijkswaterstaat trekt de stekker uit het bubbelscherm en kiest voor een goedkopere variant: vangarmen die plastics uit het water moeten filteren. Dat gebeurt experimenteel al in de Maas ter hoogte van de ongebruikte sluis in Borgharen. En er komt ook zo’n proef met Noria in de monding van de Nieuwe Waterweg bij Rotterdam.
Opruimen afval op rivierstrandjes Kampen
En het ministerie kiest voor aanvullend onderzoek naar hoeveel microplastic in de rivieren zit, laat een woordvoerster weten. “Vanuit het ministerie staat in ieder geval buiten kijf dat het belangrijk is om de problematiek nog scherper in kaart te brengen: hoeveel afval stroomt er door de Nederlandse rivieren? Waar komt het vandaan? Hoe beweegt het zich door de rivier heen?”
Ook wordt ingezet op een proef om recreanten en sportvissers langs de rivieren meer bewust te maken van het opruimen van hun afval. Dit jaar wordt ingezet op twee populaire IJsselstrandjes bij de stad Kampen. “Samen met beheerders ontwikkelt Rijkswaterstaat maatregelen om zwerfafval te voorkomen. Denk aan het plaatsen van voldoende afvalbakken”, aldus het departement. Het strandje bij Kampen is een geliefde recreatieplek, waar vaak troep achterblijft.
Dit beeld van KampenOnline toont het bewuste strandje waar veel rommel achterblijft.
River Fashion
Op diverse plekken langs de IJssel zijn er al creatieve initiatieven om plastic afval uit de rivier een herbestemming te geven. Zo willen Hanneke Siebelink uit Zutphen in 2021 een hippe kledinglijn op de markt brengen met de naam River Fashion. De kleding moet gemaakt worden van plastic afval uit de IJssel.
Ook zijn er diverse kunstprojecten met afval uit de IJssel in het kader van de IJsselbiennale.
Dit is een bijdrage van Wim Eikelboom. Zin in meer verhalen over de IJssel: beluister de podcast Rivierverhalen via je eigen favoriete podcastplatform.
