Het probleem is snel geschetst: alle besturen – van koren tot de vrijmetselaars, van de ‘vrouwen van nu’ tot korfbal, van politieke partijen tot de klaverjasclub – worstelen met hetzelfde probleem: leden lopen niet warm voor een bestuurs- of vrijwilligersfunctie. Om dit tij te keren, organiseert Sportservice Kampen maandag 26 oktober het gratis webinar ‘Het moet heel snel, heel anders’ van communicatiestrateeg Ferenc van Damme, de ‘enfant terrible’ van de Provincie Overijssel, de andersdenker, de innovator. ‘De maatschappij verandert in rap tempo, maar verenigingen en clubs veranderen niet mee. Dat moet anders, of ze bestaan straks niet meer.’
‘Het zijn roerige tijden voor verenigingen en stichtingen. De maatschappij verandert in rap tempo. Vooral op het gebied van communicatie verandert er veel. Dat roept vragen op als ‘Hoe betrekken we leden en deelnemers en hoe communiceren we met ze?’, ‘Willen mensen nog wel vrijwilligerswerk doen?’, ‘Bestaat onze club over tien jaar nog wel?’ en ‘We moeten verjongen, maar hoe dan?’ Luister maandag 26 oktober naar Ferenc en laat je inspireren. Het gratis webinar is van 20.00 tot 21.30 uur.
Wie is Ferenc?
Ferenc van Damme is veel. Hij is communicatiestrateeg, energetisch therapeut, dichter, maar vooral beleidsontwikkelaar bij Studio Vers Bestuur van de Provincie Overijssel. Hij is ook winnaar van de Galjaard Prijs 2016 voor beste communicatie in de non-profit sector en de enige ambtenaar in Nederland met drie Grammy nominaties en een Edison op zijn naam. ‘Ik ben heel erg bezig met de verandering van de wereld en met hoe besturen daarin staan. Er zijn nieuwe spelregels nodig om de wereld opnieuw uit te vinden.’
‘Waarom?’
‘Alles wat structuur heeft, alles wat een voorzitter, penningmeester, secretaris, maar ook een directeur en management heeft, worstelt met hoe snel dingen veranderen. Deze veranderingen moeten ook gaan plaatsvinden in het (openbare) bestuur; anders verliezen organisaties hun bestaansrecht, dan is er niemand meer te vinden die zich ervoor wil inzetten’, stelt hij. ‘Welk bestuur ik ook tref, overal worstelt men met hetzelfde. Het bestuur bestaat uit allemaal blanke mannen van boven de zestig die ‘nog iets goeds willen doen voor de samenleving’. Nee, ik doe daar niet cynisch over, want deze mensen zijn echt goud waard, maar hoe ze ook hun best doen, ze vinden geen aansluiting met de jongere leden. Mensen van onder de 45 zijn veel te druk voor een bestuurs- of vrijwilligersfunctie; voelen de noodzaak niet, denken er geen belang bij te hebben. Ze hebben wel wat beters te doen. Ze hebben werk, kinderen; komen om in de drukte. En dan zijn er, als ze vrij hebben, ongelooflijk interessante dingen in de vrije tijd te doen, dus waarom zou je in vredesnaam in een bestuur gaan zitten?’
‘De hamvraag is: Hoe raken we deze mensen? Hoe kunnen zij toch nieuwe initiatiefnemers, bestuursleden, vrijwilligers, leden, of stemmers worden?’ Ferenc geeft in zijn webinar handvaten om hiermee om te gaan. Geen antwoorden. ‘Ik bied geen quick fix.’ Wel draagt hij voorbeelden aan van hoe het kan, van hoe het in andere besturen is gegaan, zodat je ervan kunt leren.
Geen blauwdruk
‘Ik heb geen blauwdruk. We staan aan de vooravond van de realisatie dat, als je als bestuur doorgaat op deze weg, je nog maar tien of vijftien jaar kunt doorgaan met what ever je passie ook is. Daarna is je club dood. Dus zul je de mensen die nu onder de 45 zijn ‘medeplichtig’ moeten maken aan een nieuwe vorm van vereniging, van passie uitoefenen. Want de oude vormen zijn passé. De grote vraag is: word jij mede-uitvinder van die nieuwe spelregels, of word je slachtoffer? Word jij de volgende Wehkamp, die op tijd wist te innoveren, of word je de V&D die ten onder ging? Je moet nu de kans grijpen om jezelf opnieuw uit te vinden.’ Hij komt met een voorbeeld uit Olst/Wijhe. ‘Daar is, sinds de plaatselijke club failliet ging, het vrouwenvolleybal ineens booming. Die vrouwen regelen zelf een zaal wanneer zij zin hebben om te spelen. Dat gaf zoveel positieve energie, dat er al snel nog een groep bij kwam. Nu willen de dochters ook. Zelforganisatie werkt.’ Ferenc is een groot voorstander van ‘buiten je eigen kaders kijken en denken’. ‘Niet het voortbestaan van je eigen club is van belang, maar het voortbestaan van dat waar je een passie voor hebt.’
Dood paard
‘Ik ga niet trekken aan een dood paard. Bestuurders moeten willen veranderen. Gelukkig voelen velen deze noodzaak wel, maar weten ze niet hoe. Ze hebben hulp en bemoediging nodig om dit ook echt te gaan doen.’ Daar zit de sleutel, zo blijkt. Doen. ‘Laat de jongste leden van je club zelf bedenken hoe zij hun kersfeest willen vieren, in plaats van dat drie, vier oude kerels dit – jaar in, jaar uit – voor hen bedenken; met al twintig jaar lang hetzelfde draaiboek… Heus, dit soort zaken worden met tragisch goede bedoelingen bedacht, maar ze werken niet.’ Leidraad in alles wat Ferenc doet is een uitspraak van Mahatma Gandhi, toen de man zich in Zuid-Afrika uitsprak tegen de apartheid. ‘Alles wat je voor mij doet, maar niet met mij, dat doe je tegen mij.’ Ferenc: ‘Maar liefst zeventig procent van de mensen voelt niet dat er namens hen een bestuur zit. Het is een bestuur dat over hen beslist. Bevoogdend, niet meer van deze tijd. Dus: ga meer uit van het gezond verstand van mensen en hun belevingswerelden. Ga met mensen ‘co-creëren’ in plaats van ze ‘ergens bij te betrekken’. Co-creëren is samen doen, mede-eigenaar van het idee zijn. Gelijkwaardig zijn. Dat werkt.’
Gitaarles voor blinde hamsters
‘Neem als voorbeeld een dorpshuis in Twente. Dat heeft een bestuur van vijf brave blanke mannen die ieder jaar een ‘leuk’ programma maken, maar er komt niemand. Het bestuur vroeg Studio Vers Bestuur ‘wat te doen?’. We hebben het hele dorp erbij gehaald en gezegd ‘jullie zitten niet te wachten op wat het bestuur bedenkt en organiseert, maar jullie willen zelf ook niet in het bestuur; dus: hoe nu verder? Wat zou jij doen, als jij de baas was? Toen begonnen twee-, driehonderd mensen ideeën te spuwen: ‘Gitaarles geven aan blinde hamsters’ en ‘Iraans leren koken’; allemaal dingen die het bestuur nooit bedacht had.
Na een paar van dit soort sessies waren er niet slechts vijf bestuursleden en twaalf vrijwilligers die wat organiseerden, maar dertig zelfsturende teams die ieder hun eigen ding deden, allemaal toegang hadden tot het gebouw en de verantwoordelijkheid kregen om het netter achter te laten dan ze het eerder hadden aantroffen. Ineens had het bestuur nog maar nauwelijks een rol; het regelde zichzelf. En de activiteiten werden, anders dan voorheen, goed bezocht.’
Meld je aan via www.sportservicekampen.nl en doe vooraf de online ‘Mentality’ test om binnen 10 minuten te zien wat voor soort mens je bent: www.motivaction.nl/mentality. Houd de testresultaten bij de hand, want Ferenc gaat deze inzichten in zijn webinar gebruiken.
Door Alex de Jong @ Attest Communicatie
Foto: Remco de Wit
