De macht van het stadsbestuur
Zeker een jaar lang, minimaal drie uur per dag, heeft Kees Schilder gewerkt aan het ontcijferen van de oude, soms zeer moeilijk leesbare, handschriften in het Digestum Novum. In december heeft hij dit project afgerond en twee boeken met de volledige originele teksten in het Middelnederlands aangeboden aan het Stadsarchief Kampen.
Digestum Novum
Het Digestum Novum is een Stadsboek, waarin alle besluiten, regels en maatregelen van het Stadsbestuur (de Raad) van Kampen in de periode van 1450 – 1567 zijn vastgelegd. Dat de macht van het Stadsbestuur een enorme reikwijdte had is in één oogopslag te zien in de index waar geen eind aan lijkt te komen. Van het alcohol percentage in het bier tot de kledingvoorschriften voor publieke vrouwen, de Raad zorgde er voor dat alle Kampenaren in het gareel liepen. En als je toch eens uit het gareel liep? Dan kon de Raad terug grijpen op het Digestum Novum want daarin waren ook alle straffen per type overtreding zorgvuldig opgeschreven.
De Raad
De Raad bestond uit twaalf schepenen en twaalf raden. De schepenen verzorgden het dagelijks bestuur en de raden adviseerden de schepenen. Elk jaar, op de zondag na Driekoningen, werd er van functie gewisseld, zodat je afwisselend tot de groep schepenen of raden behoorde. Voor de Raad werd je gekozen voor het leven. Als je gekozen werd kon je weigeren, maar op weigering stond wél de forse boete van 100 oude schilden (gouden munten). Ter illustratie, 100 oude schilden zijn ongeveer 3000 stuivers. Een metselaar in die tijd verdiende zo’n 6 stuiver per dag. Als een metselaar gekozen zou worden en weigerde zou hem dat dus vijfhonderd dagen salaris kosten. Maar de kans dat een metselaar gekozen zou worden voor deze functies was niet groot. In de Raad zaten voornamelijk rijke kooplieden. Door de benoeming voor het leven waren er alleen wisselingen bij overlijden, vaak was de opvolger de zoon van de overledene. Niet verwonderlijk dat de Raad daarom in de volksmond de “Erf Raad” werd genoemd.
Opvallend in Digestum Novum
Kees Schilder heeft meer dan 50 boeken bewerkt, waarin vele wreedheden, bijzondere regels en gebruiken zeer gedetailleerd staan beschreven. Is er in het Digestum Novum iets wat je niet eerder gelezen had? Kees Schilder begint te lachen en zegt: “Het woord eenloper was ik nog niet eerder tegengekomen. Dit woord kwam ik tegen bij een besluit voor publieke vrouwen. Hierin stond dat een publieke vrouw tot 10 uur ’s avonds een brandende kaars voor haar raam mocht zetten als signaal dat zij beschikbaar was. Als er na tien uur een inval werd gedaan en er een man aangetroffen werd dan was de straf voor een “eenloper” (vrijgezel) slechts een boete maar de getrouwde man werd aan de kaak gesteld. Dit betekende dat hij publiekelijk te schande werd gezet door een aantal uren in de ton te staan die bevestigd was op een hoge paal voor het Stadhuis”.
Waarom gekozen voor het Middelnederlands?
Één van de vele eerdere boeken die Kees Schilder bewerkt heeft is het Digestum Vetus. De oorspronkelijke teksten in dit Stadsboek heeft hij vanuit het Middelnederlands hertaald in hedendaags Nederlands zodat de teksten voor iedereen toegankelijk zijn. Op de vraag waarom hij het Digestum Novum in het Middelnederlands heeft weergegeven antwoordt Kees Schilder: “Na meer dan 50 werken in het hedendaags Nederlands te hebben afgerond zag ik dit als een uitdaging. En ik weet, want ik kom al bijna 50 jaar regelmatig in het Stadsarchief, dat er mensen zijn die graag de teksten in het oorspronkelijke taalgebruik willen lezen maar die geen tijd hebben om die prachtige oude handschriften te ontcijferen.”
Stadsarchief Kampen
Wie meer wil weten is van harte welkom in het informatiecentrum van het Stadsarchief in De Stadskazerne. Het informatiecentrum is voor iedereen gratis toegankelijk en geopend op de dinsdagen en de donderdagen van 09.00 tot 17.00 uur en op de woensdagen van 09.00 tot 13.00 uur. De medewerkers van het Stadsarchief zijn aanwezig om u te helpen bij uw ontdekkingsreis in het verleden.
